Το ούζο είναι ένα αλκοολούχο ποτό που παράγεται και καταναλώνεται ευρέως στην Ελλάδα και στην Τουρκία, όπου είναι γνωστό ως Ρακί.
Είναι συγκρίσιμο επίσης με το αψέντι και το Γαλλικό περνό. Στη γεύση μοιάζει με το τσίπουρο, ποτό που έχει ωστόσο διαφορετικό τρόπο παρασκευής.
Είναι συγκρίσιμο επίσης με το αψέντι και το Γαλλικό περνό. Στη γεύση μοιάζει με το τσίπουρο, ποτό που έχει ωστόσο διαφορετικό τρόπο παρασκευής.
Εικάζεται ότι η ονομασία προέρχεται από το εξής περιστατικό: Μία εταιρία εξήγαγε το ποτό στη Μασσαλία και στα κιβώτια της εξαγώγιμης παρτίδας αναγραφόταν η φράση «uso Massalia», δηλαδή «προς χρήση στη Μασσαλία». Για κάποιους λόγους η φράση αυτή έγινε συνώνυμη του καλής ποιότητας ούζου, και στη συνέχεια η λέξη «Μασσαλία» έφυγε και έμεινε η λέξη uso=ούζο που στο εξής χαρακτήριζε το ποτό.
Μια λαϊκή παράδοση του Τυρνάβου λέει ότι επί τουρκοκρατίας έφτασε εκεί ένας Οθωμανός γιατρός ο Σταυράκ Μπέης. Στην πόλη τότε έπιναν ένα ποτό που έμοιαζε με το ούζο και το έλεγαν μεταβρασμένο Ρακί. Ο Σταυράκ μπέης βρέθηκε κάποια μέρα στο σπίτι του πρόκριτου Αντώνη Μακρή με τον οποίο διατηρούσε φιλία. Τον συμβούλεψε να προσθέσει στο απόσταγμα κι άλλη επιπλέον ουσία το οποίο κι έκανε. Ο Μακρής μόλις δοκίμασε το νέο απόσταγμα του άρεσε και φώναξε «μωρέ τί ‘ναι τούτο; ούζο Μασσαλίας», εννοώντας με την λέξη ούζο ότι ήταν εκλεκτή ποιότητα και έτσι επικράτησε η ονομασία ούζο.
Εγκυρότερες πηγές δείχνουν ότι η λέξη προέρχεται από το τουρκικό üzüm, το οποίο σημαίνει «τσαμπί σταφύλι» και «αφέψημα από σταφίδες».
Παρασκευή
Το ούζο είναι μείγμα αιθανόλης (οινοπνεύματος) νερού και διάφορων αρωματικών βοτάνων (κορίανδρος, μάραθος, αστεροειδής γλυκάνισος, νυχάκι, ρίζα αγγελικής, κ.α.) με προεξάρχοντα τον απλό γλυκάνισο. Το ούζο, σε αντίθεση με το τσίπουρο, είναι συνήθως μόνο σε μικρό ποσοστό, προϊόν απόσταξης σταφυλιών. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, το ποσοστό αυτό είναι τουλάχιστον 20%. Ωστόσο παράγονται και ούζα που είναι προϊόντα απόσταξης και σε μεγαλύτερα ποσοστά.
Η απόσταξη γίνεται σε ειδικά αποστακτήρια (καζάνια), τα οποία είναι κατά προτίμηση φτιαγμένα από χαλκό. Μετά την ανάμειξη των συστατικών ακολουθεί το «βράσιμο» του μίγματος, περισσότερες από μία φορές. Το τελικό προϊόν έχει συνήθως 40 με 50 αλκοολικούς βαθμούς.
Το ούζο περιέχει 40 γραμμάρια αιθανόλης (αλκοόλ) στα 100 ml και περίπου 284 θερμίδες. Ένα ποτηράκι ούζο έχει 120 – 150 θερμίδες. Η θερμιδική διαφορά εξαρτάται από τους αλκοολικούς βαθμούς του αποστάγματος όσο υψηλότεροι οι βαθμοί τόσο περισσότερες οι θερμίδες.
Με την προσθήκη νερού το ποτό εμφανίζει χαρακτηριστικό υπόλευκο χρώμα, που οφείλεται στο γλυκάνισο που περιέχει.
Στο φυτό αυτό περιέχονται οργανικές χημικές ουσίες οι οποίες ονομάζονται τερπένια. Είναι αυτά που εξασφαλίζουν το χαρακτηριστικό άρωμα του γλυκάνισου, άρα και του ούζου.
Πολλαπλές μελέτες έχουν καταδείξει ότι τα τερπένια εμφανίζουν ισχυρά αντιοξειδωτικά χαρακτηριστικά που προστατεύουν τα κύτταρα και τους ιστούς του οργανισμού από τις ελεύθερες ρίζες, στις οποίες οφείλονται πολλές ασθένειες όπως: καρδιοπάθειες, διάφορες μορφές καρκίνου, γήρανση του δέρματος, σκλήρυνση κατά πλάκας κλπ.
Επίσης τα τερπένια είναι γνωστό ότι παρεμποδίζουν την οξείδωση της LDL (γνωστή ως «κακή» χοληστερίνη). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μπορεί στον άνθρωπο να δρουν προληπτικά κατά του σχηματισμού αθηρωματικής πλάκας.
Πειράματα, επίσης, έδειξαν ότι προστατεύουν το ήπαρ, δρουν κατά του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και επομένως συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του έλκους και ανακουφίζουν ασθενείς με νόσο του Crohn βελτιώνοντας την κλινική τους εικόνα και μειώνοντας τη φλεγμονή.
Κατανάλωση
Το ούζο είναι γλυκό και δυνατό, επομένως οι γεύσεις που του ταιριάζουν να το συνοδέψουμε είναι οι αλμυρές, πικάντικες και υπόξινες. Η επιλογή του μεζέ εξαρτάται από τα γούστα κάθε πότη, καθώς και από τη «γεωγραφία» του εκάστοτε τόπου. Στα παραθαλάσσια μέρη, κυριαρχούν τα ψάρια και τα θαλασσινά, όπως ξιδάτος ή τηγανητός γαύρος, χταπόδι, σαρδέλες ψητές ή παστές, ενώ στις ορεινές περιοχές οι μεζέδες είναι συνήθως, τουρσί, λουκάνικα, πικάντικα τυριά.
Σερβίρεται σε μικρά ή λεπτά και ψηλά ποτήρια και προστίθεται στο ποτό δροσερό νερό ή και πάγος.
Δημήτρης Τζιράρκας Διαιτολόγος Διατροφολόγος
http://www.diatrofi.gr/
Μια λαϊκή παράδοση του Τυρνάβου λέει ότι επί τουρκοκρατίας έφτασε εκεί ένας Οθωμανός γιατρός ο Σταυράκ Μπέης. Στην πόλη τότε έπιναν ένα ποτό που έμοιαζε με το ούζο και το έλεγαν μεταβρασμένο Ρακί. Ο Σταυράκ μπέης βρέθηκε κάποια μέρα στο σπίτι του πρόκριτου Αντώνη Μακρή με τον οποίο διατηρούσε φιλία. Τον συμβούλεψε να προσθέσει στο απόσταγμα κι άλλη επιπλέον ουσία το οποίο κι έκανε. Ο Μακρής μόλις δοκίμασε το νέο απόσταγμα του άρεσε και φώναξε «μωρέ τί ‘ναι τούτο; ούζο Μασσαλίας», εννοώντας με την λέξη ούζο ότι ήταν εκλεκτή ποιότητα και έτσι επικράτησε η ονομασία ούζο.
Εγκυρότερες πηγές δείχνουν ότι η λέξη προέρχεται από το τουρκικό üzüm, το οποίο σημαίνει «τσαμπί σταφύλι» και «αφέψημα από σταφίδες».
Παρασκευή
Το ούζο είναι μείγμα αιθανόλης (οινοπνεύματος) νερού και διάφορων αρωματικών βοτάνων (κορίανδρος, μάραθος, αστεροειδής γλυκάνισος, νυχάκι, ρίζα αγγελικής, κ.α.) με προεξάρχοντα τον απλό γλυκάνισο. Το ούζο, σε αντίθεση με το τσίπουρο, είναι συνήθως μόνο σε μικρό ποσοστό, προϊόν απόσταξης σταφυλιών. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, το ποσοστό αυτό είναι τουλάχιστον 20%. Ωστόσο παράγονται και ούζα που είναι προϊόντα απόσταξης και σε μεγαλύτερα ποσοστά.
Η απόσταξη γίνεται σε ειδικά αποστακτήρια (καζάνια), τα οποία είναι κατά προτίμηση φτιαγμένα από χαλκό. Μετά την ανάμειξη των συστατικών ακολουθεί το «βράσιμο» του μίγματος, περισσότερες από μία φορές. Το τελικό προϊόν έχει συνήθως 40 με 50 αλκοολικούς βαθμούς.
Το ούζο περιέχει 40 γραμμάρια αιθανόλης (αλκοόλ) στα 100 ml και περίπου 284 θερμίδες. Ένα ποτηράκι ούζο έχει 120 – 150 θερμίδες. Η θερμιδική διαφορά εξαρτάται από τους αλκοολικούς βαθμούς του αποστάγματος όσο υψηλότεροι οι βαθμοί τόσο περισσότερες οι θερμίδες.
Με την προσθήκη νερού το ποτό εμφανίζει χαρακτηριστικό υπόλευκο χρώμα, που οφείλεται στο γλυκάνισο που περιέχει.
Στο φυτό αυτό περιέχονται οργανικές χημικές ουσίες οι οποίες ονομάζονται τερπένια. Είναι αυτά που εξασφαλίζουν το χαρακτηριστικό άρωμα του γλυκάνισου, άρα και του ούζου.
Πολλαπλές μελέτες έχουν καταδείξει ότι τα τερπένια εμφανίζουν ισχυρά αντιοξειδωτικά χαρακτηριστικά που προστατεύουν τα κύτταρα και τους ιστούς του οργανισμού από τις ελεύθερες ρίζες, στις οποίες οφείλονται πολλές ασθένειες όπως: καρδιοπάθειες, διάφορες μορφές καρκίνου, γήρανση του δέρματος, σκλήρυνση κατά πλάκας κλπ.
Επίσης τα τερπένια είναι γνωστό ότι παρεμποδίζουν την οξείδωση της LDL (γνωστή ως «κακή» χοληστερίνη). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μπορεί στον άνθρωπο να δρουν προληπτικά κατά του σχηματισμού αθηρωματικής πλάκας.
Πειράματα, επίσης, έδειξαν ότι προστατεύουν το ήπαρ, δρουν κατά του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και επομένως συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του έλκους και ανακουφίζουν ασθενείς με νόσο του Crohn βελτιώνοντας την κλινική τους εικόνα και μειώνοντας τη φλεγμονή.
Κατανάλωση
Το ούζο είναι γλυκό και δυνατό, επομένως οι γεύσεις που του ταιριάζουν να το συνοδέψουμε είναι οι αλμυρές, πικάντικες και υπόξινες. Η επιλογή του μεζέ εξαρτάται από τα γούστα κάθε πότη, καθώς και από τη «γεωγραφία» του εκάστοτε τόπου. Στα παραθαλάσσια μέρη, κυριαρχούν τα ψάρια και τα θαλασσινά, όπως ξιδάτος ή τηγανητός γαύρος, χταπόδι, σαρδέλες ψητές ή παστές, ενώ στις ορεινές περιοχές οι μεζέδες είναι συνήθως, τουρσί, λουκάνικα, πικάντικα τυριά.
Σερβίρεται σε μικρά ή λεπτά και ψηλά ποτήρια και προστίθεται στο ποτό δροσερό νερό ή και πάγος.
Δημήτρης Τζιράρκας Διαιτολόγος Διατροφολόγος
http://www.diatrofi.gr/
