Πόσο θρεπτικά είναι τα προϊόντα ελεύθερα γλουτένης;

Η κοιλιοκάκη είναι μια χρόνια, αυτοάνοση,φλεγμονώδης νόσος που προκαλείται απόδυσανεξία σε μία σειρά πρωτεϊνών που χαρακτηρίζονται στο σύνολό τους με τον όρο «γλουτένη». Η γλουτένη βρίσκεται κατά βάση στοσιτάρι, τη σίκαλη και το κριθάρι, συνεπώς και στα τρόφιμα που παρασκευάζονται από τα δημητριακάαυτά, όπως το ψωμί, οι φρυγανιές, τα δημητριακά πρωινού, τα ζυμαρικά και τα προϊόντα ζύμης. Τα άτομα που εμφανίζουν δυσανεξία στηγλουτένη ακολουθούν εφ’ όρου ζωής διατροφή ελεύθερη γλουτένης, με στόχο την εξάλειψη των συμπτωμάτων που σχετίζονται με την κοιλιοκάκη, όπως η φλεγμονή τουεντέρου, το κοιλιακό άλγος και οι διαταραχές των κενώσεων.
Στην αγορά κυκλοφορούν πολλά προϊόντα ελεύθερα γλουτένης (gluten-free), τα οποία προτιμώνται πλέον και από άτομα τα οποία δεν εμφανίζουν συμπτώματα κοιλιοκάκης. Ο λόγος είναι ότι κατά καιρούς η δίαιτα ελεύθερη γλουτένης έχει προταθεί ως μέτρο ανακούφισης άλλων ασθενειών, όπως του ευερέθιστου εντέρου, της ρευματοειδούςαρθρίτιδας και του διαβήτη, αλλά και ως μέσο απώλειας βάρους. Συνεπώς, η αγορά προϊόντων ελεύθερων γλουτένης ανθίζει παγκοσμίως, εγείροντας το ερώτημα τηςδιατροφικής αξίας των προϊόντων αυτών.
Η διατροφή ελεύθερη γλουτένης δεν εγγυάται επαρκή πρόσληψη όλων τωναπαραίτητων θρεπτικών συστατικών για τον οργανισμό. Έτσι, μελέτες αποδεικνύουν ότι άτομα με κοιλιοκάκη προσλαμβάνουν περισσότερο ζωικό λίπος, ζωική πρωτεϊνη, απλάσάκχαρα και αλάτι, ενώ ταυτόχρονα έχουν χαμηλότερη πρόσληψη φυτικώνπρωτεϊνών,φυτικών ινών, φυλλικού οξέος, βιταμίνης Β12 και μετάλλων, όπωςασβεστίου και σιδήρου. Κύριο χαρακτηριστικό είναι η χρήση επεξεργασμένωναμυλούχων συστατικών (π.χ. αλεύρι το οποίο δεν περιέχει γλουτένη) για την παρασκευή των προϊόντων αυτών. Άλλες αιτίες που ενισχύουν τις διαφορές αυτές είναι η τάση αποφυγής αμυλούχων προϊόντων και παράλληλη στροφή στις ζωικές τροφές (κρέας, ψάρι, αυγό, γαλακτοκομικά, τυρί) και στην ομάδα του λίπους (έλαια, βούτυρο, ξηροί καρποί), τροφές οι οποίες καταναλώνονται άφοβα, ενώ παράλληλα τα προϊόντα ελεύθερα γλουτένης δεν είναι εμπλουτισμένα με βιταμίνες και μέταλλα, όπως τα αντίστοιχα προϊόντα με γλουτένη.
Πιο συγκεκριμένα, μελέτη στην Ισπανία δημιούργησε την προσομοίωση μιας δίαιτας που περιέχει γλουτένη, μέσα από την καταγραφή της δίαιτας ατόμων που έπασχαν απόκοιλιοκάκη, αντικαθιστώντας τα προϊόντα ελεύθερα γλουτένης με προϊόντα μεγλουτένη, με στόχο τη σύγκριση των δύο διαιτών. Τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντικές διαφορές, με τη δίαιτα ελεύθερη γλουτένης να υστερεί σημαντικά κυρίως στην πρόσληψηπρωτεΐνης, αλλά να υπερτερεί στην πρόσληψη λίπους, κορεσμένου λίπους καιενέργειας. Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη ότι άτομα με κοιλιοκάκη αυξάνουν προοδευτικά το βάρος τους, ενώ παράλληλα έως και 38% αυτών αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα κάποιαδιατροφική έλλειψη, είτε μακροθρεπτικού είτε μικροθρεπτικού συστατικού.
Συνοψίζοντας, η γλουτένη είναι μια σημαντική σειρά φυτικών πρωτεϊνών που θα πρέπει να αποκλείεται από τη διατροφή μας μόνο σε περίπτωση δυσανεξίας. Δεν υπάρχειεπιστημονική βιβλιογραφία που να υποστηρίζει πιθανά οφέλη μιας δίαιτας ελεύθερης γλουτένης σε κάποια άλλη πάθηση ή στην απώλεια βάρους – αντιθέτως, προωθεί την αύξηση του βάρους σε άτομα με κοιλιοκάκη, λόγω των αυξημένων λιπαρών καιαπλών σακχάρων που περιέχουν. Επομένως, είναι άλλη μία πιθανή νέα τάση απώλειαςβάρους στον κόσμο της σοου μπιζ που στερείται επιστημονικής βάσης. Ωστόσο, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη βελτίωση της ποιότητας των τροφίμων ελεύθερων γλουτένης, με μείωση του περιεχομένου τους σε λίπος και ζάχαρη και τον εμπλουτισμότους με βιταμίνες και μέταλλα, με στόχο τη βελτίωση του διατροφικού προφίλ των ατόμων που πάσχουν από κοιλιοκάκη.