Η αντιμετώπιση του ΣΕΕ είναι περίπλοκη, χρόνια και δυστυχώς ενίοτε απογοητευτική τόσο για τον ασθενή όσο και για τον θεράποντα (παθολόγο, γαστρεντερολόγο ή διαιτολόγο). Σπασμολυτικά, αντικαταθλιπτικά, οπιοειδή, υπακτικά και προκινητικά είναι όλα φάρμακα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο ΣΕΕ. Η θέση της διατροφής αποδεικνύεται με το χρόνο όλο και πιο καίρια έχοντας ρόλο “ρυθμιστή” των συμπτωμάτων. Τα κύρια διατροφικά συστατικά που έχουν απασχολήσει τη διεθνή βιβλιογραφία του ΣΕΕ είναι οι φυτικές ίνες, τα προβιοτικά και πιο πρόσφατα πλέον τα FODMAP ( Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols) δηλαδή οι ζυμώσιμοι ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες (σακχαρούχες αλκοόλες). Οι πρώτες έρευνες πάνω στην προσέγγιση FODMAP (the FODMAP approach) δημοσιεύτηκαν στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, αρχικά από μία ερευνητική ομάδα στην Αυστραλία και ύστερα στη Βρετανία. Κοινή τους ιδιότητα αποτελεί η δυσαπορρόφησή τους στο λεπτό έντερο, το οποίο συνεπάγεται αφενός την αυτούσια παρουσία τους στο κόλον όπου ζυμώνονται απο την εντερική χλωρίδα και αφετέρου την οσμωτική ενδοεντερική τους δράση. Αποτέλεσμα; Υδαρή κόπρανα και αύξηση των αερίων, τα οποία προκαλούν διάταση του εντέρου κι επίταση του πόνου, του μετεορισμού, των βορβορυγμών, της ανάγκης και της συχνότητας των κενώσεων. Η προσέγγιση FODMAP συνίσταται συνεπώς στην αποφυγή αυτών των υδατανθράκων.
Πιο αναλυτικά:
- Ολιγοσακχαρίτες: Περιλαμβάνουν τις φρουκτάνες, την ινουλίνη, τους φρούκτο- και τους γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες (FOS και GOS)
- Δισακχαρίτες: Περιλαμβάνουν κυρίως τη λακτόζη, και η δυσαπορρόφησή της οφείλεται στη σχετική ή απόλυτη έλλειψη του ενζύμου λακτάση (40-60% του πληθυσμού στην Ελλάδα).
- Μονοσακχαρίτες: Αναφερόμαστε κυρίως στη φρουκτόζη. Η δυσανεξία στη φρουκτόζη εκδηλώνεται κυρίως κατά τη λήψη ελεύθερης (δηλαδή όχι σε μορφή ζάχαρης) φρουκτόζης, όπως δηλαδή τη βρίσκουμε στο μέλι, στα γλυκά φρούτα και στα σιρόπια (κυρίως στο αμυλοσιρόπιο) και οφείλεται στη δυσλειτουργία του διαμεμβρανικού μεταφορέα GLUT 5 του εντερικού επιθηλίου.
- Πολυόλες: Λέγονται και σακχαρούχες αλκοόλες, απαντώνται στη φύση αλλα χρησιμοποιούνται και ώς τεχνητά γλυκαντικά. Ο πρώτος και σημαντικότερος λόγος δυσαπορρόφησής τους είναι το μεγάλο τους μέγεθος το οποίο εμποδίζει το διάβα τους διαμέσου των επιθηλιακών κυττάρων.
Πρακτική εφαρμογή της προσέγγισης FODMAP:
Η προσέγγιση FODMAP είναι αρκετά περιοριστική απο διατροφικής απόψεως. Επίσης, η αποφυγή των FODMAP επιβάλλει σε μεγάλο βαθμό τον περιορισμό της λακτόζης, της φρουκτόζης και της γλουτένης λόγω κοινής συνεύρεσής τους στα διάφορα τρόφιμα. Η δυσανεξία σε μία απο αυτές τις ουσίες μπορεί να δικαιολογεί από μόνη της τα συμπτώματα και η διάγνωση του ΣΕΕ να είναι λανθασμένη. Για αυτό το λόγο, σε πρώτη φάση επιβάλλονται διαγνωστικά τεστ για να αποκλεισθούν ενδεχόμενες δυσανεξίες στις τρεις αυτές ουσίες. Σε περίπτωση θετικού τεστ θα πρέπει να ξεκινήσουμε τη διατροφική μας θεραπεία κατ’αρχάς με την αποφυγή της αντίστοιχης ουσίας. Αν παρόλα αυτά, τα συμπτώματα συνεχίζουν, η προσέγγιση FODMAP μπορεί να θεωρηθεί η επόμενη λύση. Για τα τεστ όμως που αποβαίνουν αρνητικά, η σημασία τους είναι καθοριστική διότι οι αντίστοιχοι περιορισμοί στην προσέγγιση FODMAP μπορούν να απλοποιηθούν.
Τι σημαίνει πρακτικά η προσέγγιση FODMAP;
Η λίστα με τις τροφές που περιέχουν τους υδατάνθρακες FODMAP ανανεώνεται συνεχώς. Σε γενικές όμως γραμμές τα αποφευκτέα ή προς αποφυγήν φαγώσιμα ειναι τα εξής:
Φρούτα: μήλα, βερύκοκα, κεράσια, μούρα, μάνγκο, νεκταρίνια, ροδάκινα, αχλάδια, καρπούζι, δαμάσκηνα, λωτός
Λαχανικά: αγγινάρες, σπαράγγια, κουνουπίδι, μανιτάρια, σκόρδο, κρεμμύδι, φρέσκο κρεμμύδι, ασκαλώνιο
Πηγές πρωτεινών: όσπρια γενικά, φυστίκια αιγίνης και cashews (εξαίρεση αποτελούν τα καρύδια, άλλα φυστίκια, το κουκουνάρι και τα φουντούκια τα οποία επιτρέπονται)
Ψωμιά και δημητριακά: σιτάρι, σίκαλη και κριθάρι
Γαλακτοκομικά: γάλα (φρέσκο, εβαπορέ, σε σκόνη), τα λευκά τυριά (φέτα, ανθότυρο, κατίκι, cottage, ricotta κτλ) τα παγωτά, τα γιαούρτια (εκτός κι αν είναι χωρίς λακτόζη προφανώς)
Άλλα: μέλι, γλυκαντικά ( σορβιτόλη, μαννιτόλη, φρουκτόζη), σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης.
Οι ασθενείς με ΣΕΕ που ξεκινούν την προσέγγιση FODMAP καλούνται αρχικά να είναι όσο περισσότερο αυστηροί και πειθαρχημένοι με τη δίαιτα ώστε σε ένα αρχικό χρονικό διάστημα ενός μηνός να αξιολογηθεί το κλινικό της αποτέλεσμα. Ανάλογα με την εξέλιξη των συμπτωμάτων και την προσήλωση του ασθενούς στο πρωτόκολλο, ο θεράπον γιατρός ή ο διαιτολόγος θα αποφασίσει αν μπορεί πλέον ο ασθενής να μπει στη φάση σταδιακής επανένταξης κάποιων υδατανθρακών FODMAP. Ειδικά αυτή η δεύτερη φάση είναι εντελώς προσωπική για κάθε ασθενή και μακροχρόνια, εξού και η σημασία της παρακολούθησης από ειδικό.
Η προσέγγιση FODMAP μπορεί να αποδειχτεί ένα καινούριο εργαλείο στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του ΣΕΕ. Οι έρευνες των τελευταίων χρόνων πάντως αυτό δείχνουν, επαληθεύοντας για ακόμη μία φορά την αλήθεια των λόγων του Ιπποκράτη περί διατροφής.
Accredited doctor: Internal Medicine, Geriatrics, Clinical Nutrition at Clinique Générale Beaulieu
http://www.diettv.gr/index.php/site/article/syndromo-eyerethistoy-enteroy-mhpws-h-lysh-einai-to-akrwnymio-FODMAP
