Τα τελευταία 50 χρόνια, οι διατροφικές διαταραχές όπως η νευρική ανορεξία, η βουλιμία και ηυπερφαγία εντοπίζονται ιδίως στις νεαρές γυναίκες, σε μια κοινωνία που κατακλύζεται από καταναλωτισμό και ποικίλα προβαλλόμενα πρότυπα «τελειότητας» στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ανάλογες περιπτώσεις σε νεαρούς άνδρες είναι λιγότερες, στους δέ υπερήλικες ανέκαθεν σπάνιζαν.
Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται ολοένα αυξανόμενα περιστατικά νευρικής ανορεξίας σε ηλικιωμένους ακόμη και άνω των 65 ετών. Συγκεκριμένα, έχουν καταγραφεί περιστατικά ηλικιωμένων γυναικών και ανδρών άνω των 65 ή 70 ετών με συμπτώματα όπως αδικαιολόγητος εμετός, σημαντική και απότομη απώλεια βάρους, πλήρης αδιαφορία για το φαγητό και γενικότερη αποχή από την τροφή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα συμπτώματα αφορούν ηλικιωμένους άνδρες με ελαφριά γεροντικήάνοια ή ψυχολογικά προβλήματα. Οι επιστημονικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί επί του συγκεκριμένου θέματος δεν επαρκούν, ωστόσο τα μέχρι στιγμής δεδομένα καταδεικνύουν πως ένα αξιοπρόσεκτο ποσοστό ηλικιωμένων, κυρίως γυναικών αλλά και ανδρών, αντιμετωπίζουν πρόβλημα με διατροφικές διαταραχές ή κάποιας μορφής διαταραγμένη διατροφή. Στο πλαίσιο αυτό, είναι πολύ σημαντικό τόσο ο επιστήμοναςυγείας όσο και το οικείο περιβάλλον να αναγνωρίσουν έγκαιρα τα συμπτώματα και να συμβάλλουν στη θεραπεία του ηλικιωμένου. Γνωστό κέντρο απεξάρτησης από διατροφικές διαταραχές στις ΗΠΑ αποκαλύπτει πως πολύ περισσότεροι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν κάποιας μορφής διατροφική διαταραχή απ’ ότι στην πραγματικότητα πιστεύουν οι επαγγελματίες υγείας. Ως εκ τούτου, συχνά τέτοια περιστατικά παραμένουναδιάγνωστα, με τραγικές ορισμένες φορές συνέπειες για την υγεία του ηλικιωμένου που εκ των πραγμάτων ανήκει σε μια ευαίσθητη ομάδα του πληθυσμού. Οι μη-μεταδιδόμενες χρόνιες ασθένειες όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος, ο διαβήτης τύπου 2, η οστεοπόρωση και το Alzheimer, συνήθως κάνουν την εμφάνισή τους στις πιο ώριμες ή προχωρημένες ηλικίες. Συνεπώς, μια διατροφική διαταραχή δύναται να επηρεάσειαρνητικά την ήδη κλονισμένη υγεία του ηλικιωμένου.
Είναι πιθανό μια διατροφική διαταραχή όπως η νευρική ανορεξία να παραβλεφθεί ή να μην διαγνωσθεί εγκαίρως όταν το άτομο ζει μόνο ή δεν έχει ανεπτυγμένη κοινωνική ζωή, σε αντίθεση με όσους και όσες βρίσκονται διαρκώς ανάμεσα σε κόσμο λόγω οικογενειακής ζωής και δραστηριοτήτων ή ζουν σε κάποιον οίκο ευηγηρίας. Φράσεις όπως «δεν πεινάω» ή «νιώθω αναγούλα και δεν έχω καθόλου όρεξη» γίνονται αποδεκτές από το οικείο περιβάλλον και δεν κρούουν κανέναν κώδωνα διατροφικού κινδύνου ακόμη και όταν επαναλαμβάνονται σε καθημερινή βάση. Είναι όμως υψίστης σημασίας νααξιολογούνται σωστά τα συμπτώματα και να αναζητούνται τα βαθύτερα αίτια της διαταραγμένης συμπεριφοράς του ηλικιωμένου, προκειμένου το διατροφικό πρόβλημα να αντιμετωπιστεί από την ρίζα του, αλλά και για να αποφευχθούν τυχόν ελλείψεις σε βασικά θρεπτικά συστατικά, όπως οι πρωτεΐνες, οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία.
Τι είναι όμως αυτό που προκαλεί τις διατροφικές διαταραχές σε προχωρημένη ηλικία;Το άγχος που πηγάζει από τη λανθασμένη εικόνα σώματος και το κυνήγι της «τελειότητας» σε σχέση με τα εξιδανικευμένα προβαλλόμενα πρότυπα ομορφιάς αφορούν περισσότερο τις νέες και τους νέους που πέφτουν πιο συχνά στα δίχτυα μιας διατροφικής διαταραχής. Στην περίπτωση των ηλικιωμένων, τα αίτια μπορεί να σχετίζονται και να πηγάζουν από τη μειωμένη αίσθηση όσφρησης και γεύσης, κυρίως ως απόρροια της χρήσης φαρμάκων, ψυχολογικά προβλήματα που δεν έχουν αντιμετωπιστεί επαρκώς ή ολωσδιόλου τα προηγούμενα χρόνια όπως η κατάθλιψη, αλλά και προβλήματα νόησης και μνήμης που οδηγούν σε γεροντική άνοια ή Alzheimer. Η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, η απομόνωση και η μοναξιά μπορεί να οδηγήσουν σε κατάθλιψη και άρνηση για τροφή, μεταφραζόμενη σε απόγνωση και άρνηση για ζωή. Με κατάλληλοεπιστημονικό χειρισμό και οπωσδήποτε σε συνεργασία με τους υπόλοιπους επιστήμονες υγείας που παρακολουθούν τον ηλικιωμένο, ο διαιτολόγος-διατροφολόγος δύναται να παράσχει ρεαλιστικές, λειτουργικές, βολικές και απολαυστικές λύσεις τροφών και γευμάτων τις επιθυμητές ώρες της ημέρας, που να είναι αποδεκτές από τον ηλικιωμένο και να τον βοηθήσουν να ομαλοποιήσει τα γεύματά του και να εμπλουτίσει τη διατροφή του με τα απαραίτητα διατροφικά συστατικά. Από αυτά ξεχωρίζουν για την τρίτη ηλικία οιπρωτεΐνες καθώς οι υπερήλικες βιώνουν μια σταδιακή απώλεια μυϊκής μάζας, τοασβέστιο και η βιταμίνη D για την καλή υγεία των οστών, αλλά και ο ψευδάργυρος που έχει συνδεθεί με την υγεία και λειτουργικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος. Παράλληλα, απαραίτητη κρίνεται και η επαρκής πρόσληψη θερμίδων για επαρκή ενέργεια και διατήρηση ενός υγιούς βάρους.
Οι διατροφικές διαταραχές, όπως η νευρική ανορεξία, η βουλιμία και η υπερφαγία δεν εντοπίζονται σε μεγάλο ποσοστό του υπερήλικου πληθυσμού στο μοτίβο που απαντώνται στους έφηβους και έφηβες που είναι πιο ευάλωτοι στα προβαλλόμενα πρότυπα ομορφιάς και «τέλειας» εμφάνισης έτσι όπως αυτά προβάλλονται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ωστόσο, η συστηματική αποχή από την τροφή, η απότομη απώλεια βάρους ή μιαεπαναλαμβανόμενα διαταραγμένη διατροφή θα πρέπει να συνυπολογίζονται στη διαφορική διάγνωση σε συνδυασμό με τυχόν υπάρχοντα ψυχολογικάπροβλήματα, όπως η κατάθλιψη. Δεν αποκλείεται ο ηλικιωμένος να υποφέρει από κάποια διατροφική διαταραχή, που να χρήζει επιστημονικής προσοχής και φροντίδας από τον διαιτολόγο-διατροφολόγο και τις λοιπές ειδικότητες, με στόχο την καλή υγεία.
- Βιβλιογραφία
- Malik F, Wijayatunga U, Bruxner GM., A case of anorexia nervosa in an elderly man. Australas Psychiatry. 2014 Apr 2;22(3):285-287.
- Lapid MI, Prom MC, Burton MC, McAlpine DE, Sutor B, Rummans TA., Eating disorders in the elderly. Int Psychogeriatr. 2010 Jun;22(4):523-36.
- Raisanen U, Hunt K., The role of gendered constructions of eating disorders in delayed help-seeking in men: a qualitative interview study. BMJ Open. 2014;4.
- White A, Harries D, Allen SC., Anorexia nervosa in the elderly: a case report and review of the literature. Br J Clin Pract. 1990 Dec;44(12):630-1.
