Γνωριμία με τα FODMAPS

 
Τα fodmaps είναι μικρής αλύσου υδατάνθρακες όπως ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και αλκοόλες που δεν απορροφούνται επαρκώς από το λεπτό έντερο. Το ακρωνύμιο ή συντομογραφία “Fodmap» προέρχεται από τις λέξεις Fermentable Oligo-, Di-, Monosaccharides, Polyols που σημαίνει ζυμώσιμοι ολιγο-, δι-,μονο-σακχαρίτες και πολυόλες.

Ο όρος επινοήθηκε για να περιγράψει μια ομάδα μικρής αλύσου υδατανθράκων όπως η φρουκτόζη, η λακτόζη, φρουκτο- και γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες (φρουκτάνες και γαλακτάνες) και πολυόλες όπως η σορβιτόλη, η μαννιτόλη, η ξυλιτόλη, η μανιτόλη και άλλες γλυκαντικές ουσίες, οι οποίες έχουν 3 κοινές λειτουργικές ιδιότητες:

• Δεν απορροφώνται επαρκώς από το λεπτό έντερο
• Είναι μικρά, και επομένως ωσμωτικά – ενεργά μόρια
• Υπόκεινται σε ταχεία ζύμωση από τα βακτήρια [1].

Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι μια διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε fodmap υδατάνθρακες μπορεί να προσφέρει ανακούφιση στα συμπτώματα που προκαλούν τόσο οι λειτουργικές διαταραχές του εντέρου όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου όσο και οι φλεγμονώδης διαταραχές του εντέρου όπως η νόσος του Crohn [2],[3].
Η διάταση του εντέρου προκύπτει από την βακτηριακή παραγωγή αερίων ως αποτέλεσμα της ζύμωσης την μη αφομοιώσιμων υδατανθράκων. Σε ορισμένους ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου μπορεί να υπάρχει δυσβίωση της εντερικής μικροχλωρίδας συμπεριλαμβανομένης της θέσης των βακτηριδίων καθώς επίσης και του τύπου των βακτηρίων. Ένας δεύτερος λόγος για τη διάταση του εντέρου είναι η κατακράτηση υγρών ειδικά στον μικρό εντερικό αυλό, η οποία μπορεί να προκύψει από την ωσμωτική επίδραση των μικρών μορίων που απορροφούνται αργά [4].
Η εφαρμογή μιας διατροφής χαμηλής σε fodmap υδατάνθρακες επιτυγχάνεται καλύτερα με την βοήθεια ενός διαιτολόγου ο οποίος συζητά με τον ασθενή και αναλύει τις τροφές μια προς μια ως προς τα συμπτώματα που του προκαλούν, ενώ στη συνέχεια σχεδιάζει ένα εξατομικευμένο διαιτολόγιο εξασφαλίζοντας στον ασθενή μια ισορροπημένη σε θρεπτικά συστατικά διατροφή. Χρειάζεται η λήψη διατροφικού ιστορικού προκειμένου να καθοριστεί η σύσταση των fodmaps στη διατροφή ενός ατόμου, καθώς επίσης και η εκπαίδευση του ατόμου στο να διαχειρίζεται καλύτερα τα συμπτώματα διαμέσου των τροφίμων παρά η εστίαση στον αποκλεισμό των συγκεκριμένων τροφίμων. Ωστόσο, οι λίστες με τα fodmap τρόφιμα καθώς και τα τρόφιμα που μπορούν να υποκαταστήσουν αυτές τις τροφές μπορούν να βοηθήσουν επιπλέον τους ασθενείς να καταλάβουν ποιες τροφές μπορούν και ποιες δεν μπορούν να καταναλώσουν. Αρχικά, οι ασθενείς χρειάζεται να περιορίσουν για 6-8 εβδομάδες την κατανάλωση των fodmap τροφίμων, και στη συνέχεια εφόσον υποχωρήσουν τα συμπτώματα πραγματοποιείται μια σταδιακή επανένταξη των τροφίμων και επανεξέταση των συμπτωμάτων [5].
Παρακάτω μπορείτε να δείτε την λίστα με τα τρόφιμα που έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε fodmap υδατάνθρακες καθώς και κατάλληλες εναλλακτικές τροφές χαμηλές σε fodmap υδατάνθρακες.

Οι ασθενείς οι οποίοι μπορούν να ακολουθήσουν μια διατροφή περιορισμένη σε fodmap υδατάνθρακες και να επωφεληθούν από αυτήν είναι τα άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, άτομα με νόσο του Crohn, άτομα με ελκώδη κολίτιδα, ασθενείς με ειλεοστομία, καθώς και άτομα με κοιλιοκάκη [4].
Τέλος, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι υγιή άτομα δηλαδή άτομα που δεν υποφέρουν από συμπτώματα όπως κοιλιακό άλγος, εναλλαγές διάρροιας και δυσκοιλιότητας, μετεωρισμό, φουσκώματα, αέρια και ναυτία, δεν χρειάζεται να ακολουθήσουν ένα τόσο περιορισμένο και αυστηρό πρόγραμμα διατροφής με χαμηλής περιεκτικότητας σε fodmap τρόφιμα.
Πηγή:
1. Gibson, P.R. and S.J. Shepherd, Evidence-based dietary management of functional gastrointestinal symptoms: The FODMAP approach. J Gastroenterol Hepatol, 2010. 25(2): p. 252-8.
2. Durchschein, F., W. Petritsch, and H.F. Hammer, Diet therapy for inflammatory bowel diseases: The established and the new. World J Gastroenterol, 2016. 22(7): p. 2179-94.
3. Pedersen, N., et al., Ehealth: low FODMAP diet vs Lactobacillus rhamnosus GG in irritable bowel syndrome. World J Gastroenterol, 2014. 20(43): p. 16215-26.
4. Muir, J.G. and P.R. Gibson, The Low FODMAP Diet for Treatment of Irritable Bowel Syndrome and Other Gastrointestinal Disorders. Gastroenterol Hepatol (N Y), 2013. 9(7): p. 450-2.
5. Magge, S. and A. Lembo, Low-FODMAP Diet for Treatment of Irritable Bowel Syndrome. Gastroenterol Hepatol (N Y), 2012. 8(11): p. 739-45.