
Τα fodmaps είναι μικρής αλύσου υδατάνθρακες όπως ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και αλκοόλες που δεν απορροφούνται επαρκώς από το λεπτό έντερο. Το ακρωνύμιο ή συντομογραφία “Fodmap» προέρχεται από τις λέξεις Fermentable Oligo-, Di-, Monosaccharides, Polyols που σημαίνει ζυμώσιμοι ολιγο-, δι-,μονο-σακχαρίτες και πολυόλες.
- Δεν απορροφώνται επαρκώς από το λεπτό έντερο
- Είναι μικρά, και επομένως ωσμωτικά – ενεργά μόρια
- Υπόκεινται σε ταχεία ζύμωση από τα βακτήρια [1].
Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι μια διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε fodmap υδατάνθρακες μπορεί να προσφέρει ανακούφιση στα συμπτώματα που προκαλούν τόσο οι λειτουργικές διαταραχές του εντέρου όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου όσο και οι φλεγμονώδης διαταραχές του εντέρου όπως η νόσος του Crohn [2],[3].
Η διάταση του εντέρου προκύπτει από την βακτηριακή παραγωγή αερίων ως αποτέλεσμα της ζύμωσης την μη αφομοιώσιμων υδατανθράκων. Σε ορισμένους ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου μπορεί να υπάρχει δυσβίωση της εντερικής μικροχλωρίδας συμπεριλαμβανομένης της θέσης των βακτηριδίων καθώς επίσης και του τύπου των βακτηρίων. Ένας δεύτερος λόγος για τη διάταση του εντέρου είναι η κατακράτηση υγρών ειδικά στον μικρό εντερικό αυλό, η οποία μπορεί να προκύψει από την ωσμωτική επίδραση των μικρών μορίων που απορροφούνται αργά [4].
Η εφαρμογή μιας διατροφής χαμηλής σε fodmap υδατάνθρακες επιτυγχάνεται καλύτερα με την βοήθεια ενός διαιτολόγου ο οποίος συζητά με τον ασθενή και αναλύει τις τροφές μια προς μια ως προς τα συμπτώματα που του προκαλούν, ενώ στη συνέχεια σχεδιάζει ένα εξατομικευμένο διαιτολόγιο εξασφαλίζοντας στον ασθενή μια ισορροπημένη σε θρεπτικά συστατικά διατροφή. Χρειάζεται η λήψη διατροφικού ιστορικού προκειμένου να καθοριστεί η σύσταση των fodmaps στη διατροφή ενός ατόμου, καθώς επίσης και η εκπαίδευση του ατόμου στο να διαχειρίζεται καλύτερα τα συμπτώματα διαμέσου των τροφίμων παρά η εστίαση στον αποκλεισμό των συγκεκριμένων τροφίμων. Ωστόσο, οι λίστες με τα fodmap τρόφιμα καθώς και τα τρόφιμα που μπορούν να υποκαταστήσουν αυτές τις τροφές μπορούν να βοηθήσουν επιπλέον τους ασθενείς να καταλάβουν ποιες τροφές μπορούν και ποιες δεν μπορούν να καταναλώσουν. Αρχικά, οι ασθενείς χρειάζεται να περιορίσουν για 6-8 εβδομάδες την κατανάλωση των fodmap τροφίμων, και στη συνέχεια εφόσον υποχωρήσουν τα συμπτώματα πραγματοποιείται μια σταδιακή επανένταξη των τροφίμων και επανεξέταση των συμπτωμάτων [5].
Παρακάτω μπορείτε να δείτε την λίστα με τα τρόφιμα που έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε fodmap υδατάνθρακες καθώς και κατάλληλες εναλλακτικές τροφές χαμηλές σε fodmap υδατάνθρακες.
Οι ασθενείς οι οποίοι μπορούν να ακολουθήσουν μια διατροφή περιορισμένη σε fodmap υδατάνθρακες και να επωφεληθούν από αυτήν είναι τα άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, άτομα με νόσο του Crohn, άτομα με ελκώδη κολίτιδα, ασθενείς με ειλεοστομία, καθώς και άτομα με κοιλιοκάκη [4].
Τέλος, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι υγιή άτομα δηλαδή άτομα που δεν υποφέρουν από συμπτώματα όπως κοιλιακό άλγος, εναλλαγές διάρροιας και δυσκοιλιότητας, μετεωρισμό, φουσκώματα, αέρια και ναυτία, δεν χρειάζεται να ακολουθήσουν ένα τόσο περιορισμένο και αυστηρό πρόγραμμα διατροφής με χαμηλής περιεκτικότητας σε fodmap τρόφιμα.
Πηγή:
1. Gibson, P.R. and S.J. Shepherd, Evidence-based dietary management of functional gastrointestinal symptoms: The FODMAP approach. J Gastroenterol Hepatol, 2010. 25(2): p. 252-8.
2. Durchschein, F., W. Petritsch, and H.F. Hammer, Diet therapy for inflammatory bowel diseases: The established and the new. World J Gastroenterol, 2016. 22(7): p. 2179-94.
3. Pedersen, N., et al., Ehealth: low FODMAP diet vs Lactobacillus rhamnosus GG in irritable bowel syndrome. World J Gastroenterol, 2014. 20(43): p. 16215-26.
4. Muir, J.G. and P.R. Gibson, The Low FODMAP Diet for Treatment of Irritable Bowel Syndrome and Other Gastrointestinal Disorders. Gastroenterol Hepatol (N Y), 2013. 9(7): p. 450-2.
5. Magge, S. and A. Lembo, Low-FODMAP Diet for Treatment of Irritable Bowel Syndrome. Gastroenterol Hepatol (N Y), 2012. 8(11): p. 739-45.
FODMAP |
Τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε fodmap |
Τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε fodmap |
Αυξημένη Φρουκτόζη |
Φρούτα: μήλο, μάνγκο, αχλάδι, καρπούζι, ροδάκινα με συμφυή πυρήνα, αρακάς της ποικιλίας sugar snap, κονσερβοποιημένα φρούτα σε φυσικό χυμό. Γλυκαντικές ουσίες μελιού: φρουκτόζη, σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη. Αυξημένη συνολική δόση φρουκτόζης: συγκεντρωμένες πηγές φρούτων, μεγάλες μερίδες φρούτων, αποξηραμένα φρούτα, φρουτοχυμοί. |
Φρούτα: μπανάνα, blueberry, πεπόνι, καραμπόλα (Ασιατικής προέλευσης) , durian (Ασιατικής προέλευσης), σταφύλι, γκρέιπφρουτ,μελίτωμα πεπονιού,ακτινίδιο, λεμόνι, λάιμ ή μοσχολέμονο, πορτοκάλι, λωτός, φρούτα του πάθους, παπάγια, raspberry, φράουλες, τάντζελο. Υποκατάστατα μελιού:σιρόπι σφενδάμου, χρυσό σιρόπι. Γλυκαντικές ουσίες: όλες εκτός από τις πολυόλες |
Λακτόζη |
Γάλα: πλήρες και χαμηλών λιπαρών αιγο – πρόβειο και αγελαδινό γάλα, παγωτό. Γιαούρτι: πλήρες και χαμηλών λιπαρών Τυριά: μαλακά και φρέσκα τυριά |
Γάλα: γάλα ελεύθερο λακτόζης, γάλα ρυζιού. Υποκατάστατα παγωτού: gelato, sorbet. Γιαούρτι: γιαούρτι ελεύθερο λακτόζης. Τυρί: σκληρά τυριά |
Ολιγοσακχαρίτες (φρουκτάνες και γαλακτάνες) |
Λαχανικά: αγκινάρα, σπαράγγι, πατζάρια, μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών, λάχανο, μάραθο, σκόρδο, πράσο, κρεμμύδι, μπιζέλι, μπάμιες. Δημητριακά: δημητριακά σίκαλης και σίτου όταν καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες πχ. (μπισκότο, ψωμί, κους κους, κράκερ και ζυμαρικά). Όσπρια: ψημένα φασόλια, φακές, ρεβίθια, κόκκινο φασόλι. Φρούτα: κρέμα μήλου, λωτός, τροπικό φρούτο ονόματι rambutan, καρπούζι, άσπρο ροδάκινο |
Λαχανικά: βλαστοί από μπαμπού, λάχανο μποκτσόι, πιπεριά, καρότο, σέλινο, φρέσκο κρεμμύδι, choko, choysum (κινέζικο λαχανικό), καλαμπόκι, μελιτζάνα, πράσινο φασόλι, μαρούλι, παστινάκι, κολυκύθα, σέσκουλα, ανοιξιάτικα κρεμμύδια (το πράσινο μέρος μόνο). Υποκατάστατα κρεμμυδιού/σκόρδου: έλαιο έγχυσης σκόρδου Δημητριακά: ελεύθερα γλουτένης, σιτάρι σπέλτα ή ντίνκελ και συναφή προϊόντα. Φρούτα: ντομάτα |
Πολυόλες |
Φρούτα: μήλο, βερίκοκο, αβοκάντο, κεράσια, νεκταρίνια, ροδάκινα, αχλάδια, δαμάσκηνο, καρπούζι, λίτσι, αχλάδι – nashi, longon. Λαχανικά: κουνουπίδι, μανιτάρι, φρέσκα πράσινα φασολάκια. Γλυκαντικές ουσίες: ισομαλτόλη, μαλτιτόλη, σορβιτόλη, ξυλιτόλη, και άλλα γλυκαντικά με ομοιοκαταληξία. |
Φρούτα: μπανάνα, blueberry, πεπόνι,καραμπόλα, durian,σταφύλι, γκρέιπφρουτ,ακτινίδιο, μελίτωμαπεπονιού, λεμόνι, λάιμ, πορτοκάλι, φρούτα του πάθους, παπάγια, raspberry. Γλυκαντικές ουσίες:γλυκόζη, ζάχαρη(σακχαρόζη), και άλλες γλυκαντικές ουσίες που δεν καταλήγουν σε “– όλη». |